Heyvanlardan qorxunc virusların insanlara keçməsi qlobal narahatlıq doğurur - Birinci yazı
18.10.2021 17:29
19 il əvvəl ortaya çıxan SARS epidemiyası və ötən il Çindən başlayaraq, ölkələrə yayılan koronavirus barədə xəbərlər dünyanı çalxaladı.
 
Vəhşi təbiətdən qaynaqlandığı təxmin edilən koronavirus əvvəlcə heyvanlarda yaranan yoluxucu xəstəliklərlə bağlı riskin xeyli artdığını göstərir.
 
Aztibb.az heyvanlardan insanlara keçən xəstəliklər, səbəbləri, belə xəstəliklərə yoluxma riskinizi azaltmaq üçün görülməli olan tədbirlər haqqında yazını təqdim edir.
 
İqlim dəyişikliyi və qloballaşma heyvanlarla insanlar arasında əlaqəyə böyük miqyasda təsir etdiyi üçün ehtimal olunur ki, bu vəziyyət gələcəkdə daha çox problem yaradacaq.
 
Yoluxan heyvan xəstəlikləri bakteriya, virus və göbələklərin törətdiyi infeksiyalar, ibtidailər, cücülər, gənə və helmintlərin törətdiyi invazion xəstəliklərdir.
 
Heyvan xəstəliklərinin təkamül edərək insalara yoluxması halları son 50 ildə bir neçə dəfə baş verib.
 

 
1980-cı illərdə meymunlardan yoluxmuş QİÇS epidemiyası, 2000-ci ildə isə donuz qripi, 2004-2007-ci illərdə quş qripi yayıldı.
 
2010-cu illərdə yenidən SARS virusu ortaya çıxdı. Bu virus yarasalardan müşk pişiklərinə, onlardan da insanlara keçdi. Ebola virusu isə insanlara birbaşa yarasalardan yoluxdu.
 
Əslində, heyvanlardan yoluxma halları əvvəlki dövrlərdə də olub. Son zamanların yoluxucu xəstəlikləri də daha çox heyvan mənşəlidir.
 
Prosesi ətraf mühit amilləri daha da sürətləndirir. Bundan başqa, şəhərlərdə getdikcə daha çox insanın yaşaması və beynəlxalq səyahətlərin artması bu xəstəliklərin insanlar arasında daha sürətlə yayılmasına səbəb olur.
 
Heyvanlarda müxtəlif xəstəlik mikrobları, bakteriyaları və viruslar var.Onların uzun müddət həyatda qala bilmələri və nəsillərinin tükənməməsi özlərinə yeni “yaşayış yer” tapması sayəsində mümkün olur.
 
Yoluxmaya məruz qalmış orqanizmin immun sistemi mikrobları öldürməyə çalışır. Bu zaman iki canlı növü arasında təkamül savaşı başlayır, getdikcə proses sağ qalmaq mübarizəsinə, yəni rəqibini öldürmə cəhdinə çevrilir.
 

 
Tutuquşu xəstəliyi, quduzluq, pişik cırmağı xəstəliyi, qarayara, mal çiçəyi xəstəliyi, Laym xəstəliyi, Salmonella xəstəliyi və s. xəstəliklər insanlara heyvanlardan keçir.
 
Ətraf mühitin və iqlimin dəyişməsi heyvanların yaşayış sahələrini yox edir. Onlar yeni ərazilər tapmaq, həyat tərzlərini və yemlərini dəyişmək məcburiyyətində qalırlar. Vəhşi təbiətdə yaşamalı olan heyvanlara artıq böyük şəhərlərdə də rast gəlmək olur.
 
Özünə təzə “ev” tapan yeni yoluxucu xəstəliklər, adətən, daha təhlükəli olurlar. Ona görə də, bu, alimləri xüsusilə narahat edir.
 
Bəzi əhali qrupları yoluxmalara daha əlçatandır. Məsələn, yoxsul işçilər, şəhərlərin daha kirli yerlərində yaşayanlar, təmizlik və tibb sahələrində çalışanlar xəstəliklərin qaynağına daha yaxındırlar və onlar arasında yoluxma riski daha böyükdür.
 
Daha az qidalanan, daha çirkli havayla nəfəs alan və natəmiz yerlərdə yaşayanların immun sistemi zəif olduğu üçün onlar xəstəliklə mübarizədə çətinlik çəkirlər. Bəzilərininsə tibbi xidmətlərdən yararlanmaq imkanı olmur.
 
Böyük şəhərlərdə insanlar sıx yaşadıqları üçün virusların insandan insana keçməsi çox sürətlə baş verir. Bir-birinə yaxın məsafədə eyni havayla nəfəs almaq və eyni səthlərə toxunmaq yoluxmanı sürətləndirir.
 
Çox vaxt hətta böyük şəhərlərdə də vəhşi təbiətdən qida təminatı kimi istifadə edirlər. Məsələn, şəhərdə ələ keçirilən və ya ovlanan vəhşi heyvanları kəsib yeyirlər.
 
ÇOX OXUNANLAR
Qaraciyərin düzgün işləməməsinin ƏLAMƏTLƏRİ  
Təbii vasitə 12 həftə ərzində 8 kiloqrama qədər arıqladır
Buğda cücərtisi gənclik iksiri kimi də bilinir
Təcili tibbi yardım briqadasının yardımı ilə 66 yaşlı xəstə Mərkəzi Klinik Xəstəxanaya hospitalizasiya olunub
Şuşa Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının ginekoloqu Şəbnəm Baxşəliyeva - Həkimlərimizi tanıyaq!
Şahdamara stend taxıla bilərmi?
Masallı Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının otorinolarinqoloqu Kamran Musayev - Həkimlərimizi tanıyaq!
Sürətli döyüntünün tək səbəbi ürək deyil!
Uşaq cərrahı Günel Əmiraslanova Şəkidə Bonum Medicalda pasiyent qəbulu həyata keçirəcək
Böyrək daşı xəstəliyi nədir və necə yaranır?
Regionlarda fəaliyyət göstərən peşəkar səhiyyə işçilərini tanıtmaqda davam edirik!
Ağır vəziyyətdə Respublika Uşaq Klinik Xəstəxanasına yerləşdirilən 2 yaşlı uşaq həyata qaytarılıb
Qastroezofageal reflüks xəstəliyindən əziyyət çəkən pasiyent Diaqnoz Tibb Mərkəzində sağlamlığına qovuşub
Naftalan Şəhər Mərkəzi Xəstəxanasının nevroloqu Təranə Bayramova - Həkimlərimizi tanıyaq!