“Əkinçi”də sağlamlıq və tibbi maarifləndirmə mövzusu

148 il öncə bu gün “Əkinçi” nəşrə başlayıb və bununla da Azərbaycan Milli mətbuatının əsası qoyulub.

Bu qəzeti çap edən Həsən bəy Zərdabi “Əkinçi”nin əsas yazarı olmaqla o, həm qəzetin naşiri, redaktoru, baş məqalələrin müəllifi, texniki bir işçisi və həm də koorrektoru kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Bütün Qafqazda əks-səda doğuran “Əkinçi” Gürcüstan, Dağıstan, Özbəkistan və başqa yerlərdə də yayılmağa başladı.

Həsən bəy Zərdabi yazırdı: “Maarifdən, elmdən məhrum bir xalq işıqdan məhrumdur”

“Əkinçi” qəzetinin banisi Həsən bəy Zərdabinin bu qəzeti nəşr etməkdə əsas məqsədi xalq arasında elmi, mədəniyyəti yaymaq, inkişaf etdirmək, kənd təsərrüfatı barədə elmi yenilikləri və bilikləri təbliğ etmək, millətinin həm fiziki, həm də mənəvi sağlamlığına nail olmaq idi.

Marifləndirici bir qəzet olması səbəbi ilə “Əkinçi” qəzetində tibbə dair də məlumatlar yer alırdı. Odur ki, "Əkinçi" təbiət elmlərinin tarixini öyrənmək üçün də çox böyük və mühüm bir mənbə hesab olunur.

Qəzetin demək olar ki, bir çox sayında tibbi maarifləndirmə haqqında mütəmadi xəbərlər dərc edilirdi.

Qəzetin 5 avqust 1875-ci il 2-ci nömrəsində vəba xəstəliyi haqqında məlumat verilir. Bildirilir ki, vəbanın yaranması və yayılması havanın təmiz olmaması ilə əlaqədardır. Havası təmiz olmayan yerdə quşlar da qalmaz uçub gedərlər. Peterburqda və digər yerlərdə müşahidə olunub ki, havası təmiz olmayan şəhərdə quş uzunmüddətli qalmaz və uçub gedər, çünki, onların bədəni zəif və həssasdır.

Qəzetin 10 sentyabr 1875-ci il, 5-ci nömrəsində ölmüş heyvanın qanının zəhərli olması haqqında məlumat verilir. Hətta ölmüş heyvanın qanı o qədər zəhərlidir ki, əldə yara olan şəxs gərək ona toxunmasın. Yoxsa zəhər qana keçər və insanın ölümünə səbəb olar.

“Əkinçi”nin 30 yanvar 1876-ci il 2-ci nömrəsində bir yerdə davamlı suyun qalmasının onun içərisində kiçik orqanizmlərin yaranmasına səbəb olması haqqında məlumat verilir. Həmin suyu böyüdücü altında təhlil edəndə onun içərisində bir neçə min növ heyvanın olduğunu görmək olar. Heyvanların rəngi qırmızıdır və burada kiçik bitkilər (bakteriyaları nəzərdə tutur – R.) də vardır. Bu bitkilər insan vücuduna girincə qızdırma, titrətmə, vəba, yatalaq və çiçək xəstəlikləri əmələ gətirir.

Aztibb.az