Yan Evangelista Purkinye 1787-ci ildə Bohemiya Krallığında (o zaman Avstriya monarxiyasının bir hissəsi, indiki Çexiya Respublikası) anadan olub. 1804-cü ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra rahib olub, lakin sonradan elmlə sərbəst məşğul olmağa başlayıb.
O, Purkinye effektini, insan gözünün tutqun mavi işığa nisbətən zəif qırmızı işığa həssaslığını aşkar edib və 1823-cü ildə bir neçə entoptik fenomenin təsvirini nəşr edib.
Ensime, protoplazma və s. kimi terminlərin elmi istifadəyə daxil edilməsi Purkinyeyə məxsusdur. Bir sıra anatomik terminlər onun adını daşıyır (Purkinje hüceyrəsi, Purkinye lifləri və s.).
1839-cu ildə o, hüceyrənin maye maddəsi üçün "protoplazma" terminini işlətdi. O, dövrünün ən tanınmış alimlərindən biri idi. Onun şöhrəti o qədər idi ki, Avropadan kənar adamlar ona məktub yazanda, ünvan kimi qeyd etmələri lazım olan tək şey "Purkyně, Europe" idi.
O, 1839-cu ildə Prussiyadakı Breslau Universitetində (indiki Vroslav, Polşa) dünyada ilk fiziologiya kafedrasını və 1842-ci ildə dünyada ikinci rəsmi fiziologiya laboratoriyasını yaradır.
Alim 1837-ci ildə beyincikdə tapılan çoxlu budaqlanan dendritləri olan böyük neyronlar olan Purkinye hüceyrələrini və 1839-cu ildə atrioventrikulyar düyündən ürəyin mədəciklərinin bütün hissələrinə elektrik impulslarını keçirən lifli toxuma olan Purkinye liflərini kəşf etməsi ilə daha çox tanınıb.
1869-cu il iyulun 28-də çex fizioloqu və anatomu Yan Evangelista Purkinye vəfat edib.
Aztibb.az