Bir çox valideynləri uşaqlarını məktəbə göndərərkən narahat edən məsələlərdən biri də uşaqların yoluxduğu ümumi xəstəliklərdir. Bu xəstəliklər uşaqların dərsə uyğunlaşmasına və məktəb uğurlarına mənfi təsir göstərir və valideynlərə də yoluxa bildiyi üçün problemli proseslərə də səbəb ola bilər. Bu xəstəliklərin bəzilərinin peyvəndlə qarşısı alınsa da, digərləri üçün edilə biləcək tək şey uşağın yoluxma riskinin qarşısını almağa çalışmaq və bu mənada hazır olmaqdır.

Bu fikirlər Nərimanov Tibb Mərkəzinin həkim-pediatrı Sevil Orucovanın məqaləsində yer alıb.

Aztibb.az məqaləni təqdim edir:

Məktəb illərində tez-tez rast gəlinən xəstəliklər üçün uşağın yoluxma riskini azaltmaq baxımındam bəzi addımlar atıla bilər. Məktəb çağında rast gəlinən xəstəlikləri və profilaktika üsullarını aşağıdakı kimi sıralamaq olar:

Soyuqdəymə: Soyuqdəymə məktəb yaşlı uşaqların ən çox rast gəlinən xəstəliklərindən biridir. Soyuqdəymə məktəb və ya gündüz baxım mərkəzləri kimi izdihamlı və yaxın təmas mühitlərində asanlıqla yayılır. Öskürək, asqırma, burun axıntısı əlamətləri göstərən xəstəlikdə adətən yüksək hərarət müşahidə edilmir. Əllərin tez-tez yuyulması, buruna və ağıza toxunmamaq, sinif otağını tez-tez havalandırmaq, məktəblərdə ümumi yerlərin təmizliyini təmin etmək, uşağın C vitamini ilə zəngin qidalandırılmasını və bol maye içməsini təmin etmək soyuqdəymənin qarşısının alınması üçün mümkün olan tədbirlərdəndir.

Mədə qripi: Mədə qripi ishal, qarın ağrısı, qusma və bəzən qızdırma ilə müşayiət olunan bağırsaq infeksiyasıdır. Bu, yoluxmuş şəxslə təmasda və ya çirklənmiş qida və ya su istehlak edərkən ötürülür. Əlləri tez-tez yumaq, yeməli tərəvəz və meyvələrin yaxşıca yuyulduğundan əmin olmaq, qeyri-müəyyən bir yerdən yeyib-içməmək, məktəbdə ümumi istifadə olunan əşyaların təmiz olmasına diqqət yetirmək mədə qripinə qarşı ehtiyat tədbirləri sayıla bilər. Yoluxmuş uşağın bol maye qəbul etməsini və banan, çörək, qızardılmış çörək və yağsız makaron kimi qidalarla qidalanmasını təmin etmək faydalı olacaq.

Badamcıq infeksiyası: Adətən streptococcus pyogenes adlı bir bakteriyanın yaratdığı xəstəlik uşaqlarda yayqındır. Uşaqlar udmaqda çətinlik çəkir, hərarəti yüksəlir və ləng olurlar. Bu əlamətlər müşahidə edilən uşağın mütləq pediatra müraciət etməsi vacibdir. Uşağın tez sağalması üçün istirahət etməsi, kifayət qədər maye qəbul etməsi və balanslaşdırılmış qidalanması vacibdir. Qorunmaq üçün çoxlu maye qəbul etmək, C vitamini ilə zəngin yemək, əlləri tez-tez yumaq lazımdır.

Əl-ayaq və ağız xəstəlikləri: Məktəb çağında ən çox rast gəlinən xəstəliklərdən biri də əl-ayaq və ağız xəstəlikləridir. Çox yoluxucu olan bu xəstəlik hərarətin yüksəlməsi, halsızlıq, boğaz ağrısı, ağızda və dildə yaralar, əl və ayaqlarda qabarcıqlarla özünü göstərir. Xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaq üçün uşaq təcrid olunmalıdır. Yetkinləri də yoluxdurur. Xəstələr öskürmə və asqırma nəticəsində virusu ətraf mühitə damcı yolu ilə ötürürlər. Xəstə ilə yaxın təmasda, öpüşmə, qucaqlaşma, zədələnmiş dəriyə toxunma, ümumi əşyalardan istifadə, nəcis və sidik yolu ilə yoluxa bilər. Xəstə uşaqlar məktəbə göndərilməməli, xəstə insanlardan uzaqlaşdırılmalı, əllər tez-tez yuyulmalı, xəstə ilə ümumi əşyalardan istifadə edilməməli, ətraf havalandırılmalı, məktəbdə ümumi yerlərin gigiyenası təmin edilməlidir. 

Qrip: Qrip öskürək və asqırma yolu ilə havaya asanlıqla yayılan damcı yolu ilə yayılan bir virusdur. Simptomlara qızdırma, bədən ağrıları, üşümə, boğaz ağrısı, yorğunluq və iştahsızlıq daxildir. Tipik hallar evdə dərman, istirahət və maye ilə simptomları idarə etməkdən başqa heç bir müalicə tələb etmir. Qripin simptomları şiddətli olarsa və ya uşaqda qripi çətinləşdirə biləcək digər şərtlər varsa, həkimə müraciət etmək və bəzən xəstəxanaya yerləşdirmək lazım ola bilər. Qripdən qorunmaq üçün hər il qripə qarşı peyvənd ala bilərsiniz. Bundan əlavə, şəxsi gigiyenaya diqqət yetirmək, ümumi yerlərin təmiz olmasına əmin olmaq, sağlam qidalanmaq, ətraf mühitin ventilyasiyasını təmin etmək mühafizəni təmin edə bilər.

Qırmızı göz: Xalq arasında qırmızı göz olaraq bilinən konyuktivit gözdə qızartı, gözdən axıntı, qaşınma, şişlik kimi əlamətlər verir. Bu, yoluxucudur. Təsirə məruz qalan uşaq məktəbə göndərilməməlidir. Əlləri tez-tez yumaq və gözləri ovuşdurmaqdan çəkinmək faydalıdır. Bundan əlavə, yoluxmuş şəxslə eyni materiallardan istifadə etməmək lazımdır. Bu xəstəlikdə uşağın həyat keyfiyyəti də aşağı düşür.

Suçiçəyi: Peyvənd olunmayan uşaqlar həmişə suçiçəyi riski altındadırlar. Suçiçəyi bütün bədəndə qırmızı, qaşınan, qabarcıqlı səpgilərə səbəb olur. Digər simptomlar qızdırma, boğaz ağrısı, baş ağrısı, iştahsızlıq və bədən ağrılarıdır. Suçiçəyi virusunu müalicə etmək üçün heç bir dərman yoxdur, ancaq xəstəlik zamanı uşağın daha rahat olması üçün simptomları müalicə etmək olar. Həkimin tövsiyə etdiyi losyonlar və ya digər qaşınma əleyhinə kremlər və ağrıkəsicilərdən istifadə olunur. Qarşısının alınması yolu peyvənddir.

Bitlər: Bitlər saçın içinə girən, baş dərisindən gələn qanla qidalanan və baş dərisinin yaxınlığında yumurta qoyan kiçik parazitlərdir. Bitlər çox yoluxucudur, lakin təhlükəli deyil. Bitlər həddindən artıq qaşınma səbəbindən baş dərisində kiçik qabar və yaralar əmələ gətirə bilər. Müalicəyə dərmanlı şampunlar və saç müalicəsi daxildir. Qoruma üçün lavanda yağı və müxtəlif bit rozetləri tövsiyə edilə bilər.

Meningit: Beyni əhatə edən qişaların iltihabı nəticəsində yaranan meningit karlıq, nevroloji nəticələr, epilepsiya, zehni gerilik, öyrənmə çətinliyi və hətta ölümlə nəticələnə bilən bir xəstəlikdir. Qızdırma, baş ağrısı, boyun sərtliyi, reaksiyasızlıq, çaşqınlıq, qıcolmalar, titrəmə, oynaq ağrıları meningitin əlamətlərindəndir. Meningitə müxtəlif bakteriya və ya viruslar səbəb ola bilər. Xəstəxanaya yerləşdirilən bu xəstəlikdə test nəticələrində bakterial meningit varsa, həkim meningitdən şübhələndiyi təqdirdə antibiotik müalicəsi başlanır. Meningit yoluxucudur. Öskürmə və asqırma yolu ilə ötürülə bilər. Əllərin yuyulması bütün xəstəliklərdə olduğu kimi meningitin də qarşısının alınmasında faydalıdır. Şəxsi gigiyena əşyaları başqaları ilə paylaşılmamalıdır. Sağlam yemək vacibdir.

Öpüş xəstəliyi: Xalq arasında öpüşmə xəstəliyi kimi tanınan Epstein-Barr virusu səbəb olur. Tüpürcək və bədən ifrazatları ilə ötürülür. Çox yaxın məsafədə danışmaq, əl sıxmaq, eyni materiallardan istifadə etmək, ümumi qabdan yemək, yaxın təmasla yoluxur. Onun tonzillit, halsızlıq, qızdırma, oynaq ağrısı, baş ağrısı kimi əlamətləri var. Şəxsi gigiyenanı təmin etmək, ümumi əşyalardan istifadə etməmək, ətrafı havalandırmaq bunun üçün alına biləcək tədbirlərdir.

COVID-19 təhlükəsinə diqqət!

Bütün bu xəstəliklərlə yanaşı, COVID-19 da uşaqları məktəbdə gözləyən təhlükələr sırasındadır. Uşaqların virusdan xəbərdar olması və lazımi gigiyena tədbirlərinin görülməsi çox vacibdir. Uşaqda koronavirus əlamətləri varsa, məktəbə göndərilməməli, PCR testi ilə COVID-19-a tutulduğu müəyyən edilməli və lazımi ehtiyat tədbirləri görülməlidir.

Əllərin təmizlənməsi çox vacibdir

Bir çox xəstəliklərin əsas ötürülmə yolu əl təmasıdır. Bu səbəbdən əllər xüsusilə tualetdən sonra və yeməkdən əvvəl sabun və su ilə yuyulmalıdır. Düzgün məktəbdə qazandığımız bu vərdişlər gələcəkdə daha sağlam cəmiyyət üçün vacibdir. Uşaqlara əllərin yuyulması ilə bağlı davamlı təhsil verilməlidir.

Xəstə uşağı məktəbə göndərməyin!

Yoluxucu xəstəlik aşkarlanan uşaqlar həkimin tövsiyə etdiyi müddətdə məktəbə göndərilməməlidir. Bundan əlavə, uşağınızda hər hansı bir xəstəlik yaranarsa, bu vəziyyətlə bağlı məktəb rəhbərliyinə məlumat verilməlidir. Xəstəyə yaxın olan digər uşaqlar da izlənilməli və xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər görülməlidir.

Uşaqlarımızı infeksiyalardan qorumaq üçün çatışmayan peyvəndlər varsa, onlar tamamlanmalıdır. Əllər xüsusilə tualetdən sonra və yeməkdən əvvəl sabun və su ilə yuyulmalıdır. Mühitlər mümkün qədər havalandırılmalıdır. Şəxsi əşyalar paylaşılmamalıdır (qələm, eynək kimi). Balanslaşdırılmış bir pəhriz yeyin və bol maye qəbul edin. Müntəzəm və adekvat yuxuya diqqət yetirin. Dirsəkdə asqırma və öskürmə vərdişi inkişaf etdirilməlidir (infeksiyalar asqırma və öskürək zamanı ovuc içi və ya hava ilə daha asan ötürülür).

Əgər uşağınızın yoluxucu xəstəlikləri varsa, başqa uşaqlara yoluxmamaq üçün onu məktəbə göndərməmək və evdə istirahət etmək lazımdır. Ümumi əşyalar tez-tez və müvafiq qaydada təmizlənməlidir (qapı tutacaqları, masalar, oyuncaqlar kimi). Uşağa daim şəxsi gigiyena vərdişləri öyrədilməlidir.