Əgər xəstə 6 aydan artıq müddət ərzində daimi yorğunluqdan şikayətlənirsə və bu yorğunluğun səbəbini heç bir orqan və ya sistem patologiyası ilə izah etmək mümkün deyilsə, bu hal “Xroniki yorğunluq Sindromu” adlanır. Xəstəliyin digər adı - Gərginliyə qarşı Dözülməzlik Sindromu-dur. (Systemic Exertion Intolerance Disease-SEID)
Xronik yorğunluq sindromunun etiologiyası tam aşkarlanmayıb. Bəzi alimlər bunu virus infeksiyası ilə əlaqələndirsələr də müasir elmi tədqiqatlar xəstəliyin virus mənşəli olduğunu inkar edir. Müasir dövrdə bu xəstəlik real diaqnoz kimi qəbul edilir ən çox orta yaşlı qadınlarda rast gəlinir.
Qeyd etdiyimiz kimi xəstəliyin səbəbləri tam məlum deyil, lakin psixoloji stress, aşağı qan təzyiqi, zəifləmiş immun sistemi, hormonal disbalans və xəstəliyə genetik meyllilik həlledici rol oynaya bilər. Bəzi hallarda xəstəlik, keçirilmiş virus infeksiyasından sonra başlayır, bu da immun sisteminin zəifləməsi ilə əlaqədardır. Stress və allergiya halları xəstəlik riskini artıra bilər.
Xəstəliyin simptomları özünü müxtəlif variantlarda büruzə verir. Xəstələr əsasən daimi yorğunluqdan şikayətlənir. Bəzi hallarda bu şikayətlər tənəffüs yolları infeksiyası, diarreya, qastroenteroloji pozğunluqlar və s sonra yarana bilər. Bir çox hallarda bu xəstələrdə depressiya əlamətləri olur, bu da onların normal iş fəaliyyəti və gündəlik fiziki aktivliyin azalmasi ilə əlaqədardır. Şikayətlər 6 aydan artıq sürdükdə diaqnozu dəqiqləşdirmək olar.
Simptomlara yaddaşın və diqqətin zəifləməsi, yuxu pozğunluqları, baş, əzələ, oynaq ağrıları, əzginlik hissi, hər hansı fiziki işdən sonra 24 saatdan çox sürən yorğunluq və s. aiddir.
Xəstəliyin müalicəsi üçün spesifik müalicə taktikası işlənib hazırlanmayıb. Müalicənin əsas prinsipi narahatlıq törədən simptomları aradan qaldırmaqdır. İlk növbədə, siqaret və alkoqol qəbulunu azaltmaq, yuxu siklini bərpa etmək lazımdır. Xəstə hər gün eyni vaxtda yatıb, səhər eyni vaxtda oyanmağı vərdiş etməlidir. Emosional vəziyyətlərdən və gərgin fiziki işlərdən yayınmaq məsləhətdir. Bəzi hallarda ağrıkəsicilərdən, vitaminlərdən və antidepressantlardan istifadə oluna bilər. Bir qayda olaraq belə xəstələr qrup halında psixoterapiya seanslarına qatıldıqda müsbət effekt əldə etmək olar.
terapevt Sevinc Ələsgərova
Aztibb.az