Azərbaycanın ilk tibb elmləri doktoru Sona Vəlixan - "Dahi təbiblər" rubrikası
22.05.2023 10:52

"Dahi təbiblər" rubrikasında Azərbaycan tarixində ilk ali tibbi təhsili olan və ilk tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi alan alim Sona Vəlixan haqqında məlumatları təqdim edirik. 

 
Aztibb.az xəbər verir ki, Sona İbrahim qızı Vəlixan 1883-cü ildə Qazaxda anadan olub. 1908-ci ildə Peterburq Tibb İnstitutunu bitirib. 1923-1939-cu illərdə Azərbaycan Tibb İnstitutunun Göz xəstəlikləri kafedrasında assistent, dosent və professor vəzifələrində çalışıb. 1939-1971-ci illərdə Əziz Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun Göz xəstəlikləri kafedrasının müdiri işləyib. 1946-1960-cı illərdə S.Vəlixan Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Oftalmologiya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini kimi elmi fəaliyyətini davam etdirib. 
 
O, 60-dan artıq elmi əsərin, o cümlədən 2 monoqrafiyanın müəllifidir. Alimin rəhbərliyi altında 3 doktorluq və 18 namizədlik dissertasiyası müdafiə edilib.
 
Sona Vəlixanın elmi fəaliyyət istiqamətləri əsasən cüzam, sifilis, vərəm və müxtəlif şişlər nəticəsində zədələnmiş görmə üzvünün morfoloji dəyişiklikləri, gözün zədəsi, qlaukoma və traxoma problemlərinə həsr olunub. Bu isə, həmin dövrdə tibbin oftalmologiya sahəsində göz xəstəliklərinin aradan qaldırılmasında böyük rol oynayıb.
 
Alimin nailiyyətləri dünyanın bir çox elmi qurumları tərəfindən maraqla qarşılanıb, beynəlxalq təşkilatlar onun elmi yaradıcılığını yüksək qiymətləndiriblər. Sona xanım Vəlixanın “Endoftalmitin patoloji anatomiyasına dair” məqaləsi Nobel Komitəsinin diqqətini cəlb edib və professorun mükafata namizədliyi qeydiyyata alınıb. Məlum olduğu kimi, II Dünya müharibəsi zamanı Nobel Komitəsinin fəaliyyətində yaranan durğunluq nəticəsində Sona Vəlixanın elmi işi Nobel Mükafatına layiq görülməkdən məhrum olub.
 
Professor Sona Vəlixan Moskva və Vyana Universitetinin Tibb fakültəsində təhsil almış ilk azərbaycanlı həkim-psixiatr olub. O, Əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq görülüb, bir sıra orden və medallarla təltif olunub.
 
Alim 1982-ci ildə 99 yaşında vəfat edib.
 
Nərgiz Qəhramanova
Müəllifin digər yazıları
ÇOX OXUNANLAR
 Gənc həkim Samux Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında işə başlayıb   
 Xalq yazıçısı Çingiz Abdullayev Mərkəzi Gömrük Hospitaldan evə buraxılıb
Pediatr Sevil Orucovanın məqaləsi:
Tibb üzrə fəlsəfə doktoru Yazgül Abdıyevanı 50 illik yubileyi münasibətilə təbrik edirik!
 Qaranlığa qalib gələn təbib - Rəşad Mahmudov yazır...   
 6 yaşlı pasiyent üzərində cərrahi əməliyyat uğurla icra edilib   
Autizmdən əziyyət çəkən uşaqlar üçün təmənnasız müayinə və müalicə prosedurları həyata keçirilir - AKSİYA
İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinə işçi axtarılır
 Naftalanda “Zirvələrə yüksələn zərif insan ömrü” adlı tədbir keçirilib   
Maarifləndirici tədbir: “Məişət zorakılığına yox deyək!” 
Elmi-Tədqiqat Pediatriya İnstitutunda akademik Zərifə Əliyevaya həsr olunan konfrans keçirilib
Gözlərə nur bəxş edən fədakar həkim
Kardioloq Fikrət Sadıqzadə ürək çatışmazlığından vəfat edib