Qaraciyər xəstəliklərinin səbəbləri
28.05.2023 10:19
Qaraciyər orqanizmdə çox vacib funksiyalar yerinə yetirən “kimyəvi laboratoriyadır”. Qaraciyər bədənimizi toksinlərdən zərərli maddələrdən təmizləyir. Öd sintez edərək, qida maddələrinin metabolizmində iştirak edir, müxtəlif fermentlər sintez edir.
 
Bu barədə Aztibb.az-a Nərimanov Tibb Mərkəzinin Qastroenterologiya şöbəsinin müdiri Gülnarə Həmidova bildirib.
 
Həkim qaraciyər xəstəliklərinin səbəblərinə görə təsnifatını sadalayıb:
 
Dərman və ya toksin təsiri
a) Alkoqol asılı qaraciyər xəstəliyi – Daimi və çox miqdrada alkoqol qəbulu qaraciyəri zədələyən əsas faktorlardan biridir və sirroza gətirib çıxarma ehtimalı yüksəkdir;
b) dərmanlardan yaranan qaraciyər xəstəliyi – Bəzi dərman maddələrinin yüksək dozada qaəbulundan kəskin qaraciyər çatışmazlığı yarana bilər.
 
İnfeksiya təsiri
a) Hepatit A virusu – qida yoluyla yoluxmuş sudan və meyvə tərəvəzdən keçən hepatit virusudur. Əksər hallarda kəskin keçib sağalsa da, bəzən uzunmüddətli xəstəliyinə də səbəb ola bilər;
b) Hepatit B və C virusu – qan vasitəsilə keçən hepatit viruslarıdır. Hər ikisi daha çox xroniki formada keçdiyindən qaraciyərin uzunmüddətli və ağır zədələnməsinə yol açırlar.
 
Metabolizm və digər səbəblər:
a) Qaraciyərin piylənməsi – artıq çəki, şəkərli diabet və yüksək xolesterol olan şəxslərdə rast gəlinir, qaraciyərdə yağlar toplanır;
b) Hemaxromotoz – qaraciyərdə normadan artıq dəmir toplanması verir, genetik xəstəlikdir. Şimali Avropada ən tez-tez rast gəlinən xəstəliklərdəndir. Sirroz və qaraciyər çatışmazlığına səbəb ola bilər;
c) Vilson xəstəliyi – qaraciyərdə mis toplanması nəticəsində baş verir, həmçinin irsi yolla keçir, uşaqlarda özünü göstərir;
d) Autoimmun hepatit – orqanizmin özünün qaraciyəri zədələməsidir. Bu zaman immun hüceyrələrimiz hepatositləri yad kimi qəbul edərək onları zədələyir.
 
Onun sözlərinə görə, qaraciyər xərçəngi-birincili və ikincili ola bilər. Birincili qaraciyər xərçəngi zamanı xərçəng birbaşa ilkin olaraq qaraciyərdə yaranır. İkincili qaraciyər xərçəngi isə digər orqanların (süd vəzi, ağciyər, sumuk) xərçənginin metastazı kimi özünü göstərir.
 
Səadət Məmmədova
Müəllifin digər yazıları