Limfaedema orqanizimdə limfa dövranının anadangəlmə və ya qazanılmış səbəblərdən pozulması nəticəsində tez-tez qol və ayaqlarda, nadir hallarda gövdədə şişkinliklə müşahidə olunan zülalla zəngin mayenin dərialtı toxumalara toplanmasıdır.
Aztibb.az xəbər verir ki, bu barədə TƏBİB-in icraçı direktorunun müşaviri, fizioterapevt Pərvin Əkbərov sosial şəbəkədə məlumat paylaşıb.
Limfaedemanın yaranma səbəblərindən bəhs edən fizioterapevt bildirib ki, limfaedema birincili və ikincili olmaqla 2 cür olur.
Birincili (anadangəlmə) limfedema. Limfa damarlarının anadangəlmə patologiyaları ilə əlaqəlidir. Bir qayda olaraq, uşaqlıq və yeniyetməlik (xəstələrin 80%-i 18 yaşa qədər olan qızlardır) dövründə inkişaf edir. Daha çox aşağı, nadir hallarda yuxarı ətrafları zədələyir. Adətən, ikitərəfli olur. İrsi limfedema (Nonne-Milroy sindromu, Meige sindromu) 6% təşkil edir. Qalan 94% hallarda xəstəlik limfa damarlarının anadangəlmə aplaziyası və ya hipoplaziyası səbəbindən inkişaf edir. Kompensə olunmuş birincili limfedema tez-tez hamiləlikdən və ya travmalardan sonra sürətlə proqressivləşir.
İkincili (qazanılmış) limfedema. Limfatik sistemin zədələnməsi infeksiyalar (məsələn, qızılyel iltihabı), travmalar, yanıqlar, limfa düyünlərinin kənarlaşdırılması və ya zədələnməsi ilə əlaqəli cərrahi müdaxilələrlə bağlıdır. Limfa axınının çətinləşməsi venoz dövranın pozulması (qasıq limfa düyünlərinin şüalandırılması və ekstirpasiyası) ilə müşayiət olunduqda patologiya daha ağır keçir. Birincili ilə müqayisədə ikincili limfedemaya daha çox rast gəlinir.
P.Əkbərov qeyd edib ki, limfaedema müxtəlif tip xərçəng, əməliyyat və ya şüa terapiyasından sonra inkişaf edə bilər. Xüsusilə süd vəzisi, prostat və aşağı qarın nahiyyəsi xərçəng sonrası yaranır. Süd vəzisi əməliyyatlarından sonra qoltuqaltı limfa düyünlərinin çıxarılması sonrası yaranan limfaedemanın yaranma ehtimalı təxminən 25%-dir.
Onun sözlərinə görə, əməliyyat nə qədər böyük və çıxarılan limfa düyünlərinin sayı nə qədər böyük artarsa, əməliyyat sonrası şüa terapiyasının tətbiq edilərsə limfaedemanın yaranma riski yüksələcəkdir.
Əməliyyat və şüa terapiyasından 6-8 həftə sonra inkişaf edən limfaedema ən gec müalicəyə tabe olan tip limfaedema sayılır. Bu tip limfaedema ən çox rastgəlinən, aylar və ya illər ərzində yavaş-yavaş irəliləyən tip hesab edilir.