Yod çatışmazlığı zamanı tiroid hormonlarının normal sintezi pozulur - Həkim-endokrinoloq
21.05.2021 10:51
Qalxanvari vəz insan orqanizminin ən böyük endokrin vəzilərindən olub boyunun ön tərəfində yerləşir. Sağlam insanın bədənində 15-20 mq yod var. Bunun da 70-80%-i qalxanvari vəzdə yığılır və tiroid hormonlarının sintezi üçün zəruri bir komponent kimi istifadə edilir.
Yoda olan gündəlik ehtiyac yaş dövründən asılı olaraq 100-200 mkq arasında olur. Bədən üçün yod ehtiyacının artdığı dövrlər yeniyetməlik, hamiləlik və laktasiya dövrüdür. Yod orqanizmə əsasən qida məhsulları ilə daxil olur və bunun demək olar ki, hamısı mədə və onikibarmaq bağırsaqdan sürətlə sorulur.
Aztibb.az-ın xəbərinə görə, ATU-nun Tədris Terapevtik Klinikasının həkim-endokrinoloqu Könül İsmayılova bu barədə məlumat verib.
Həkimin sözlərinə görə, yodla ən zəngin olan qida məhsulları dəniz məhsullarıdır. Dəniz yosununda yodun miqdarı 0,3%-ə çatır. Dəniz balıqlarının da tərkibində çoxlu yod var. Kambala, siyənək, levrək, ton balığı, qızıl balıq yodla xüsusilə zəngindirlər. Gündə 180 qr balıq yeməklə yoda olan gündəlik tələbatı ödəmək olar. Limon, narıncı, portağal, feyxoa, xurma, mərcanı, qara gavalı, pomidor da yodla zəngin məhsullardır.
Ətraf mühitdə (torpaq, su, qida) yod çatışmazlığı zamanı tiroid hormonlarının normal sintezi pozulur. Bu çatışmazlıq uzun müddət davam edərsə qalxanvari vəzin yod çatışmazlığı xəstəliklərinin meydana çıxmasına səbəb olur. Yod defisitli xəstəliklər insanın qeyri-infeksion xəstəlikləri arasında ən geniş yayılmış xəstəliklərdəndir. Bütövlükdə 1,5 milyard Yer əhalisinin yaşadığı mühitdə yod çatışmazlığı var. Yod çatışmazlığı ağıl kəmliyinin qarşısı alına biləcək ən geniş yayılmış forması olan kretinizmə səbəb olur. Azərbaycan yod defisitinə görə orta ağırlıq dərəcəsi olan regiondur.
Nə üçün ölkəmizin bütün ərazisində orta ağırlıqda yod defisiti müəyyən edilir?
- Məhsuldar torpaqda və bitkilərin tərkibində yod praktiki olaraq yoxdur.
- Bitki və heyvan mənşəli qidaların tərkibində yod çox azdır.
- Dəniz balıqlarının və digər dəniz məhsullarının istifadəsi azdır.
Nəticədə yaş dövründən asılı olaraq müxtəlif patoloji hallar meydana çıxır.
Döldə yod çatışmazlığı spontan abort, ölü doğuş, anadangəlmə anomaliyalar, artan perinatal ölüm/xəstələnmə, uşaq ölümünün artması, nevroloji/miksedematoz kretinizm, psixomotor qüsurlara, anadangəlmə hipotireoidizm, endemik zəka geriliyi, uşaq və yeniyetmə dövründə ur (subklinik hipotiroidizm), zehni, fiziki və cinsi inkişaf geriliyi, yaddaşın zəifləməsi, böyüklərdə ur, yodla əlaqəli hipertireoidizm riski, hipotireoz kimi hallar meydana çıxır. Fiziki müayinə zamanı diffuz olaraq böyümüş qalxanvari vəz aşkarlanır.
Yod çatışmazlığı olarsa, T4 aşağı, T3 normal və ya yüksək, TSH normal və ya üst sərhəddə ola bilir. Anti TPO önəmlidir və USM mütləqdir.
Müalicə yod preparatları ilə aparılmalıdır. Levotiroksin istifadə edilməməlidir. Uşaqlarda və yeniyetmələrdə Levotiroksin istifadə oluna bilər. Böyük substernal, traxeya/qida borusuna təzyiq edən urlarda əməliyyat düşünülə bilər.
Bəs yod defisitinin qarşısını necə almaq olar?
Bunun üçün müxtəlif profilaktika metodları mövcuddur:
- Kütləvi profilaktika – qida məhsullarının, ilk növbədə xörək duzunun yodlaşdırılması.
- Qrupşəkilli profilaktika – yod defisitli xəstəliklər inkişafına görə risk qruplarında yod tərkibli preparatların qəbulu.
- Fərdi profilaktika – gündəlik fizioloji yod tələbatını təmin edən dozalanmış preparatların profilaktik qəbulu.
Qeyd edək ki, ölkəmizdə duzun yodlaşdırılması haqqında qanun qəbul edilib və qida məhsulu kimi yalnız yodlaşdırılmış duz satılır.
Bu bölməyə aid digər xəbərlər
Şəkərli diabet xəstəliyinin əlamətləri nələrdir?
29.04.2024 | 10:19
Dəmir çatışmazlığı ilə bağlı yaranan anemiya xəstəliyinin təbii yollarla müalicəsi
25.04.2024 | 09:51
İnsan orqanizmi üçün siqaretçəkmənin zərəri havanın çirklənməsindən daha çoxdur
21.04.2024 | 14:41
Autizmdən əziyyət çəkən uşaqlar üçün təmənnasız müayinə və müalicə prosedurları həyata keçirilir - AKSİYA
19.04.2024 | 10:14
Psixiatr: "Kəllə beyin travması, neyroinfeksiyalar Parkinson əlamətlərinin yaranmasına gətirib çıxara bilər"
11.04.2024 | 14:16
Dişləri sıxmaq nəyə səbəb olur?
09.04.2024 | 16:26
Dünyada təxminən 5000-7000 uşaqdan biri anus atreziyası ilə doğulur
08.04.2024 | 16:28
Vitamin D defisiti necə yaranır?
05.04.2024 | 09:32
Böyük Britaniyada öskürəksiz təhlükəli vərəm ştamı qeydə alınıb
01.04.2024 | 10:55
Aşağı nəbz təhlükəlidirmi?
31.03.2024 | 12:30
ÇOX OXUNANLAR
Kardioloq Fikrət Sadıqzadə ürək çatışmazlığından vəfat edib
22.04.2024 | 09:45
Diyetoloq arıqlamaq üçün daha tez-tez gülməyi və əsnəməyi məsləhət görüb
29.04.2024 | 17:25
Həddindən artıq su qəbulu beyin şişməsinə səbəb ola bilər
23.04.2024 | 07:58
Sümük bulyonu arıqlamağa kömək edir
29.04.2024 | 08:26
Suyun düzgün içilməsi ilə bağlı keçmişin məsləhətləri
29.04.2024 | 09:15
TƏBİB Cavanşir Məmmədovun ölümü ilə bağlı məlumat yayıb
20.04.2024 | 14:53
Həyata keçirdiyi hər bir proseduru dəqiqliyi ilə yoxlayan həkim - Nuranə Abbasova
23.04.2024 | 10:12
Nahidə Mahmudova Dövlət Gömrük Komitəsi Tibbi Xidmət İdarəsinin Mərkəzi Hospitalının rəis müavini təyin olunub
24.04.2024 | 11:11
Tibb müəssisələri arasında şəhid ailələrinin üzvlərinin işlə təmin olunması sayına görə Sumqayıt Tibb Mərkəzi ilk yerdədir
21.04.2024 | 09:25
Tərtər Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının terapevti - Ülviyyə Əkbərova
20.04.2024 | 16:52
Seminarda müasir ginekologiyada lazer texnologiyalarının rolundan bəhs olunub
23.04.2024 | 12:02
11 aylıq körpə Mərkəzi Klinikada əməliyyat olunub
22.04.2024 | 14:37
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci Həmkarlar İttifaqı Komitəsinin hesabat-seçki konfransı keçirilib
23.04.2024 | 10:01
TƏBİB Bakı Baş Səhiyyə Mərkəzinin tabeliyində olan tibb müəssisələri üzrə vakant yerlər elan edir
25.04.2024 | 10:32
Aynurə Əliyeva - Suraxanı Tibb Mərkəzinin psixoloqu
28.04.2024 | 17:01