Ehtiyat tədbirləri görülməzsə, ağıllı antibiotik istifadəsi daha da təşviq edilməsə və sepsis haqqında ictimaiyyətin məlumatlılığı artırılmasa, bu, gələcək illərdə əhəmiyyətli risk yaradır.
Aztibb.az professor Tuğhan Utkunun Türkiyə mediyasında geniş işıqlandırılan, sepsisin sağlamlıq sisteminə mənfi təsirlərindən bəhs edən məqaləsini təqdim edir.
Sepsisə qarşı antimikrobiyal müqavimət zamnı ümumi tibbi prosedurlar - diş həkimi ziyarətləri, qeysəriyyə əməliyyatları (C-bölmələri), omba dəyişdirmələri, kimyaterapiya və orqan transplantasiyası - daha çox infeksiya riski daşıyır.
Başqa sözlə, sadə bir diş həkimi ziyarətindən sonra sepsisə həssas ola bilərsiniz və hətta sepsis şiddətli olsa belə, həyat itkisi baş verə bilər: "60 yaşdan yuxarı şəxslər və 1 yaşdan kiçik uşaqlar üçün sepsis inkişaf riski səbəbiylə AMR səbəbiylə antibiotik istifadəsinə çox diqqətli olmaları xüsusilə vacibdir."
Peyvənd risk qrupunda olan insanlar üçün həyati əhəmiyyətlidir
Hər kəsdə sepsis olma ehtimalı olsa da, xüsusilə xroniki xəstəlikləri olanlar, bir yaşa qədər uşaqlar, 60 yaşdan yuxarı böyüklər, dalağı olmayanlar və immun sistemi zəif olanların yüksək risk qrupundadır: "Xüsusilə pandemiya zamanı sepsis risk qrupunda olan insanların peyvənd edilməsi həm COVID-19, həm də bunun nəticəsində yarana biləcək sepsis hallarına qarşı əhəmiyyətli bir tədbir oldu".
Sepsisdə müalicənin müvəffəqiyyətini təyin edən ən mühüm amillər; Bunu erkən klinik diaqnostika, erkən mikrobioloji diaqnostika, intensiv terapiyanın erkən başlaması, erkən orqan çatışmazlığı riskinin azaldılması, müvafiq reabilitasiya və müvafiq klinik təqib kimi təyin edən professor sözlərinə belə davam edib: “Əslində uğursuzluğun səbəbləri də eyni məntiqlə müəyyən edilir. Sepsis xəstələri reanimasiya şöbələrinə gec gəlirlər. Müalicənin əsas bazası olan reanimasiya şöbələrinə xəstənin gec gəlməsi bütün addımların gecikməsi deməkdir ki, bu da uğurun sirridir”.
Sepsisdən sonra da diqqəti əksiltməyin!
Sepsis vaxtında müalicə olunsa belə, sonrasına diqqət edilməsi lazımdır. Sepsis keçirdikdən sonra yaşayanların yüzdə 40-nın ciddi və uzun sürən təsirlərdən əziyyət çəkdiyi bildirilib. Reanimasiya şöbəsinə (YBÜ) qəbul edilən və xəstəxanada uzun müddət qalanlarda PSS olma riski daha yüksəkdir. Dr. Utku mövzu ilə bağlı bu məlumatları verdi: “Ağır sepsisdən sağalmış yaşlı insanlarda öz yaşlarında olan digər insanlarla müqayisədə uzunmüddətli koqnitiv pozğunluq və fiziki problemlər riski daha yüksəkdir”.
Bununla belə, post-sepsis sindromu (PSS) sepsisdən sağ qalanların 50 faizinə qədər təsir edən bir vəziyyətdir, fiziki və ya psixoloji uzunmüddətli təsirləri əhatə edir. Yatmaqda və ya yuxuya qalmaqda çətinlik, yorğunluq, yuxusuzluq, nəfəs darlığı, əzələ zəifliyi və ya oynaq ağrısı, əzalarda şişlik, təkrarlanan infeksiyalar, xüsusilə sepsisin ilkin epizodundan sonrakı ilk bir neçə həftə və aylarda iştahın itirilməsi, orqan funksiyasının azalması, böyrək, qaraciyər, ürək, saç tökülməsi və dəri problemi yaşana biləcək fiziki təsirlər arasındadır.
Bununla belə, hallüsinasiyalar, panik ataklar, kabuslar, koqnitiv (zehni) funksionallığın azalması, özünə hörmətin itirilməsi, depressiya, əhval dəyişikliyi, konsentrasiyanın çətinləşməsi, yaddaş itkisi və travma sonrası stress pozğunluğu da PSS-nin psixoloji və ya emosional təsirlərindəndir.
Əvvəli bu linkdə
https://aztibb.az/az/news/28356