Qeyri-sabit emosional vəziyyət yemək pozğunluğunun əlaməti ola bilər.
Aztibb.az xəbər verir ki, psixoterapevt İrina Kraşkina "İzvestiya" nəşrinə yemək pozğunluğunun əlamətləri haqqında danışıb.
“Qidalanma pozğunluğu insanın həddindən artıq yemək yediyi, yeməkdə özünü ciddi şəkildə məhdudlaşdırdığı və ya qida qəbulu səbəbindən özünü narahat hiss etdiyi bir qrup patologiyadır. Bu cür xəstəliklərlə insan yeməkdə özünü həddindən artıq məhdudlaşdıra bilər və ya əksinə, normadan çox yeyə bilər, sonra isə qusma və ya işləmə vasitəsi ilə artıqlığından xilas olmağa çalışa bilər. İlk baxışdan pozğunluqdan şübhələnmək həmişə mümkün olmur. Yəni tamamilə sağlam görünən insanlar belə patologiyalardan əziyyət çəkə bilərlər”.
Qidalanmada pozuntuların bir neçə növü var
Anoreksiya, insanın çəkisi az olsa belə, özünü kifayət qədər arıq olmadığı kimi qəbul etdiyi bir xəstəlikdir. Anoreksiyası olan insanlar yeməkdə və ya hərtərəfli məşqdə özlərini ciddi şəkildə məhdudlaşdırırlar. Bu vəziyyət zəiflədir və həyat üçün təhlükə yarada bilər.
Bulimiya, bir insanın həddindən artıq yemək yediyi və sonra qusduğu və ya artıq çəki qazanmamaq üçün etiketdən kənar işlətmə dərmanları qəbul etdiyi bir xəstəlikdir. Adətən insan öz davranışından xəbərdardır, lakin onu ən yaxınlarından belə gizlətməyi bacarır.
Avoidant (məhdudlaşdırıcı) qida qəbulu pozğunluğu (ARFID) bir insanın yediyi qida miqdarını ciddi şəkildə məhdudlaşdırdığı və ya tibbi səbəblər olmadan müəyyən qidalardan tamamilə imtina etdiyi bir xəstəlikdir. Bu patoloji bədəndə fizioloji proseslərin pozulmasına səbəb ola bilər.
Ruminasiya, mədə-bağırsaq pozğunluğu ilə əlaqəli olmayan, yeməkdən sonra yeməyin qəsdən requrqitasiyasıdır. Bədən tez-tez qeyri-kafi qida alır. Tipik olaraq, pozğunluq gənc uşaqlarda və ya psixi xəstəliklərdən əziyyət çəkən insanlarda baş verir.
Kompulsiv həddindən artıq yemək, insanın prosesdə dayana bilməməsi, sonra fiziki və emosional narahatlıq keçirməsi, zəif iradəsinə görə özünü danlaması, yenə də yeməyə müqavimət göstərə bilmədiyi bir pozğunluqdur.
Yemək pozğunluğunun əlamətləri
- qidada ciddi kalori məhdudlaşdırılması, “qadağan olunmuş” qidalardan imtina;
- öz çəkisi və fiziki hazırlığı ilə bağlı vəsvəsə;
- qida miqdarının azaldılması;
- yeməyin olacağı hadisələrdən qaçınmaq;
- qusmağa səbəb olan laksatiflərin istifadəsi;
- idman yarışlarına hazırlıq xaricində yorucu uzun saatlarla məşq;
- qeyri-sabit emosional vəziyyət.
Ekspert qeyd edib ki, ilk və ən vacib addım problemin olduğunu etiraf etməkdir. Bir çox insanlar qınamaqdan qorxaraq illərlə problemin miqyasını dərk etmirlər.
“Yuxarıdakı patologiyalardan birinə şübhə edirsinizsə, dərhal psixoterapevtlə əlaqə saxlamalısınız. Lazım gələrsə, o, sizi digər mütəxəssislərə - endokrinoloqa, qastroenteroloqa, dietoloqa, psixoloqa yönləndirəcək. Laboratoriya testləri orqanizmin vəziyyətini qiymətləndirmək və diaqnozu aydınlaşdırmaq üçün istifadə olunur”, - deyə həkim vurğulayıb.